Jan Mankes

Museum MORE heeft een van de grootste en mooiste collecties van Jan Mankes. Standaard tonen we een aantal topstukken van Mankes uit onze eigen collectie, op dit moment zijn 8 schilderijen van zijn hand te zien. Tip: droom helemaal weg bij Mankes en beluister onze speciale playlist op Spotify met klassieke muziek uit de tijd van Jan Mankes.

600 X800 Jan Mankes Grote uil op scherm 1913
Jan Mankes, Grote uil op scherm, 1913, collectie Museum MORE

Jan Mankes (1889-1920) is de kunstgeschiedenis ingegaan als “Hollands meest verstilde schilder”. Hij stierf jong aan tuberculose, iets dat bij heeft gedragen aan de mythevorming rondom zijn kunstenaarschap.

Tot aan zijn huwelijk met Annie Zernike, de eerste vrouwelijke dominee in Nederland, woonde Mankes bij zijn ouders. Zij waren inmiddels verhuisd naar het Friese platteland. Daar kon hij opgaan in zijn grote liefde voor de natuur. Hij schilderde buiten, maakte vogelstudies en stillevens. Dieren tekende hij net zo vaak ‘tot hij ze vanbinnen kon dromen’.

De uil uit het beroemde schilderij ‘Grote uil op scherm’ uit 1913 woonde bij de familie Mankes in huis. De vogel was opgestuurd door de mecenas van de kunstenaar. Mankes schreef later: “Het is net een verschijning uit een sprookje, iets koninklijk teers, iets waar je nooit aan zou willen raken, ja hij is voor mij door die zilveren borst totaal volmaakt geworden”. Sprookjesachtig en teer zijn inderdaad rake typeringen voor Mankes magnifieke oeuvre.

Jan Mankes Portret van Annie Zernike 1918 collectie Museum MORE zonder lijst
Jan Mankes, Portret van Annie Zernike, 1918, collectie Museum MORE
Lowres Jan Mankes Gemberpot met chrysanten 1916 Collectie Museum MORE
Jan Mankes, Gemberpot met chrysanten, 1916, Collectie Museum MORE
600x800 Jan Mankes Witte haan 1917 fotografie Peter Cox
Jan Mankes , Witte haan, 1917, collectie Museum MORE
Mankes zelfportret
Jan Mankes, Zelfportret, 1915, Collectie Museum MORE

Holbein en Vermeer

Om Mankes’ persoon hing de zweem van een geniale kluizenaar met een ‘afkeer van luidruchtigheid’. Vast staat wel dat zijn zachte, ingehouden werk ook latere kunstenaars zoals Dick Ket en Wim Schuhmacher inspireerde. Mankes zelf werd beïnvloed door kunsttradities van voorgaande generaties. Als jongen liep hij elke zondag van Delft naar Den Haag om in het Mauritshuis Holbein, Vermeer en Vlaamse primitieven te bekijken, zo gaat het verhaal.

Jan Mankes Bomenrij 1915 collectie Museum MORE
Jan Mankes, Bomenrij, 1915, collectie Museum MORE

Wandelaars in de kosmos

Tot aan zijn huwelijk met Annie Zernike, de eerste vrouwelijke dominee in Nederland, woonde Mankes bij zijn ouders. Zij waren inmiddels verhuisd naar het Friese platteland. Daar kon hij opgaan in zijn grote liefde voor de natuur. Hij schilderde buiten, maakte vogelstudies en stillevens. Dieren tekende hij net zo vaak ‘tot hij ze vanbinnen kon dromen’.

Rond 1915 schilderde Mankes een aantal werken, waaronder Bomenrij, waar twee kleine figuurtjes samen door een landschap lopen alsof ze zo opgenomen kunnen worden door de kosmos. Deze nietige wandelaars zouden een verwijzing zijn naar de schilder zelf en zijn geliefde Annie. In dit werk is misschien ook de invloed van Annie te zien. Samen verdiepten Mankes en Zernike zich in literatuur, poëzie, schilderkunst en theologie, humanisme en soms mystiek getinte idealen.

Ontdek een eeuw modern realisme in Nederland

41 A4274 Eva Broekema