Anya Janssen

Anya Janssen, But whatever it was, it came out of the trees 2, 2009, Kunstcollectie DELA

Vanuit pasteuze, expressionistische schilderijen in een donker palet ontwikkelde Anya Janssen een geheel eigen realistische stijl. Aanvankelijk schilderde zichzelf, later juist de ander. Ze laat zich inspireren door vijftiende-eeuwse Vlaamse primitieven en Lowbrow Art, een kunstbeweging die in de jaren zestig rond Los Angeles ontstond, met wortels in underground comics, punkmuziek en graffiti.

Met grote trefzekerheid combineert ze traditionele fijnschildertechniek met sterke composities. Maar door haar vaak vervreemdende kleurgebruik en onaardse schildereffecten creëert de kunstenaar een dubbelzinnig resultaat. Janssen schept hiermee een poëtisch, mysterieus universum.

Zijn wij aardbewoners rationele of dierlijke wezens? Janssens oeuvre bevraagt het denken in tegenstellingen: in natuur versus cultuur, in goed en kwaad, in mooi of lelijk. “Maar het omhelst elkaar, het een kan niet zonder het ander”, zegt ze. Haar earthlings verschijnen dan ook in verschillende gedaantes, tegelijkertijd. De ontmoetingen met haar modellen vormen een belangrijke artistieke drijfveer. “Ik ben een collector of souls, soms bijna een stalker. Ik vertel verhalen over mensen die mijn pad kruisen. Ik kruip als het ware onder hun huid en leef even met ze mee”.

Janssen werkt veel in series, met raadselachtige titels zoals Clouddwellers en The Shapeshifter. De centrale figuren in haar portretten zijn vaak jongvolwassenen vanwege Janssens fascinatie voor mensen op een kruispunt in hun leven. Ze is geboeid door het overgangsproces van kind naar volwassenheid en door fluïde identiteiten. Die transformatie van haar muzen kan in haar werk psychedelische of sciencefiction-achtige vormen aannemen, door de schilderkunstige suggestie van beweging met een soms duizelingwekkende, fysieke invloed op de ervaring van de beschouwer.

Anya Janssen, Little Sister 2, 2021, collectie kunstenaar

Anya Janssen, Lady of the Flies 1, 2011, collectie Ulrike Lerchl, Duitsland

Janssens eigen jeugd schemert ook door in haar oeuvre. Opgegroeid op de Mookerheide, waar ze als kind graag door de bossen zwierf en de natuur verkende, is ze altijd bijzondere plantjes, dode diertjes en schedels blijven verzamelen. En ze bewaart preparaten op sterk water. Janssens atelier is uitgegroeid tot een Wunderkammer van vergankelijkheid en melancholie. In de serie Parliament of Monsters zien we de mens opgesloten binnen het kader van het doek, zoals organismen gevangen in een glazen pot. Kwetsbaarheid, compassie en angst komen samen in haar kunst. “Soms zeg ik: ik schilder schoonheid met de charme van een scheermes”.

Met het werk Ecce Homo keert Janssen weer - voor even – terug naar het zelfportret. Hier gaat ze de confrontatie aan met haar eigen sterfelijkheid, geïnspireerd op het werk van de zeventiende-eeuwse schilder Francisco de Zurburán. Maar het is niet alleen een zelfportret in traditionele zin, ze verschijnt ook als metafoor. Als een zinnebeeld van vergankelijkheid.

Bezoek je ons museum en wil je alvast in stemming komen? Beluister dan op Spotify de muziek die Anya Janssen afspeelt in haar atelier.

Gastconservator Fleur Junier heeft samen met Anya Janssen een selectie gemaakt van recente en oudere werken voor de tentoonstelling. Bruiklenen zijn afkomstig uit de collectie van de kunstenaar en particuliere verzamelingen in Nederland, België, Duitsland en Italië. Bij de tentoonstelling is een korte film over Janssen te zien van videomakers Jaan Stevens en Angela Otten. In de shop Museum MORE zal het boek Earthlings te koop zijn, dat dit jaar verscheen.

Foto's kunstwerken Hans Wijninga